Een Toekomst voor de Nederlanden

Na het Einde van België: de Lage Landen Herenigd


Stel dat het Belgische experiment uiteindelijk wordt beëindigd, en de Vlamingen en Walloniërs ieder een eigen weg gaan. Ik acht dit op de lange termijn onvermijdelijk, en zelfs uiterst wenselijk. Als uiterste conclusie van dit proces hoop ik van harte op het samengaan van Nederland en Vlaanderen en één staat. Dit idee is beslist niet nieuw. Sterker nog, het bestaat al sinds het moment dat Nederland en België opsplitsten. Opvallend is dat al vrij vroeg het idee van hereniging met Wallonië grotendeels werd opgegeven, terwijl er altijd significante steun is geweest voor een Vlaams-Nederlandse unificatie – aan beide kanten van de grens. Aan de Vlaamse kant is dit wat bedaard, juist omdat Nederland nooit een poot heeft uitgestoken om Vlaanderen te helpen in de moeilijke worsteling met de Franstaligen. De Vlamingen werden op zichzelf aangewezen, en streven nu allereerst naar onafhankelijkheid. Dat is niets minder dan hun recht, en ik juich het streven toe. Toch hoop ik dat een onafhankelijk Vlaanderen in ieder geval de mogelijkheid van een Groot-Nederlandse hereniging niet bij voorbaat zal afschieten. Er is veel dat ons verenigd, en samen staan we sterk.


Er zijn natuurlijk hindernissen en struikelblokken. Honderdtachtig jaar separatie is niet niks. Er zijn van oudsher ook grote verschillen in de cultuur van het “noorden” en het “zuiden” van de Lage Landen. Maar de overeenkomsten zijn ook nu nog groter dan ze ooit geweest zijn tussen Vlamingen en Wallonië. Jazeker, de onafhankelijke Vlamingen zullen huiverig zijn waar het gaat om een unie met wie dan ook. We moeten dan ook streven om de Vlaamse provincies de autonomie te bieden waar ze recht op hebben. Natuurlijk zijn er culturele verschillen, maar die zijn er natuurlijk ook tussen Groningen en Limburg, Tussen Brabant en Holland. Als we kijken naar de hoofdzakelijke culturele scheidslijnen in de Lage Landen, dan lopen die helemaal niet gelijk aan de huidige landsgrenzen. Die zijn immers het gevolg van machtspolitiek, en niet van culturele of historische verbanden. Ik durf te stellen dat de overeenkomsten tussen Nederlands Limburg en Vlaams Limburg veel groter zijn dan hun overeenkomsten met respectievelijk Zuid-Holland en Oost-Vlaanderen.

Alle bezwaren kunnen worden weggenomen door de staat die voortkomt uit een Unie tussen Nederland en Vlaanderen een vorm te geven die is aangepast aan de culturele diversiteit van de Lage Landen. We moeten streven naar een confederale staat, die z’n inspiratie vindt in de oude Republiek. Een unie van Nederland en Vlaanderen is het ideale moment om ingrijpende hervormingen door te voeren in het staatsbestel, zodat het land dat we samen scheppen voor ons allemaal een vrijplaats is.

Gewesten
Ikzelf zou durven voorstellen om een Groot-Nederlandse staat in te richten als een Republiek der Nederlanden. Het politiek primaat komt wat mij betreft bij de provincies te liggen, of liever gezegd; bij de gewesten. Daarmee doel ik op grootschalige opvolgers van de huidige provincies, met fors meer bevoegdheden. Een integratie van Vlaanderen en Nederland kan immers zeker bespoedigd worden door eindelijk de langverwachte schaalvergroting op provinciaal niveau door te voeren. Zowel in Nederland als Vlaanderen is hier al veelvuldig over gesproken, maar juist na een hereniging is het ideale moment. De Nederlands-Vlaamse grens doorkruist historische gebieden, die na een unificatie weer bijeengesloten kunnen worden.

In de lage landen hebben we in feite drie grote streektaalgroepen, namelijk Nederfrankisch, Nedersaksisch en Fries. Het Nederfrankisch valt weer uiteen in de groepen Hollands, Vlaams, Brabants en Limburgs. Langs deze grenzen zou ik voorstellen de Republiek op te bouwen uit zes autonome deelstaten: Vlaanderen, Brabant, Limburg, Holland, Saksen en Friesland. Deze gebieden doen eer aan de historische, culturele en taalkundige verbanden van onze streek. De grenzen van deze gebieden zijn door geschiedenis heen regelmatig wat heen en weer geschoven, maar deze zes gebieden bestonden in hun essentie al vóór de middeleeuwen. Het feit dat ze vandaag de dag nog zichtbaar zijn, zegt iets over de houdbaarheid van deze grenzen.

Juist door een samenvoeging van Nederland en Vlaanderen kunnen verdeelde gebieden weer samenkomen. Als we apart een schaalvergroting uit zouden voeren, zouden we met minder logische grenzen genoegen moeten nemen. De meningen kunnen verschillen, maar het idee om Nederland te verdelen in vier kunstmatige “landsdelen” zonder enige culturele samenhang, is voor mij volstrekt inadequaat. Veel mensen zullen dat ook zo ervaren: bedenk dat het Nederlandse idee om eventueel Nederlands Brabant en Limburg samen te voegen op weinig steun van de bevolking kan rekenen. Een hereniging van Vlaams Limburg en Nederlands Limburg is echter aan beide kanten van de grens populair. Hetzelfde geldt voor samenvoeging van de provincies Noord-Brabant, Antwerpen en Vlaams-Brabant. Oost- en West-Vlaanderen gaan dan samen met Zeeuws-Vlaanderen.

Voor wat betreft de rest van Nederland: wat mij betreft gaat het leeuwendeel van Zeeland samen met Noord-Holland, Zuid-Holland, vrijwel heel Utrecht en de regio Almere. Friesland blijft een apart Gewest, maar hoort een (behoorlijk Friestalig) deel van noordwest-Groningen te verkrijgen. De Nedersaksische gebieden, van Groningen tot Arnhem, worden verenigd - inclusief de nu Friese Stellingwerven. De Noordoostpolder hoort daar ook bij. Wat overblijft van Gelderland verkrijgt de Flevopolder (exclusief Almere) en de oude naam: Gelre.

Zeven trotse gewesten, verenigd maar autonoom

Confederatie
De Republiek der Nederlanden zou op deze manier een unie van zeven sterke deelstaten vormen. De deelstaten horen ruime bevoegdheden te krijgen. Dit is niet alleen om aan de Vlamingen te tonen dat ze geen juk opgelegd krijgen, maar ook omdat in Nederland het centralisme (dat is ingevoerd tijdens de latere fasen van de Franse bezetting) veel te ver is doorgeschoten. Republiek der Zeven Provinciën bleek moeilijk bestuurbaar, en werd vervangen door een centralistische eenheidsstaat. Dat heet: het kind met het badwater weggooien. Ik pleit ervoor om het overgrote deel van de bevoegdheden terug te brengen bij de gewesten, onder het motto van subsidiariteit. Lokaal wat lokaal kan, centraal wat centraal moet.

Om te beginnen is het een goed plan om (voor wat betreft Nederland) zowel Rijkswaterstaat als de Waterschappen af te schaffen en hun gehele takenpakket onder te brengen bij de gewesten. Voor de verdere verdeling van taken is natuurlijk onderhandeling en beraad nodig. Doelstelling hierbij is dat het overheidsgezag dichter bij de bevolking komt te staan.

Streektalen
Niet voor niets kies ik er expliciet voor om de Republiek op te bouwen volgens taalkundige grenzen. Allereerst zijn dit de meest natuurlijke grenzen, gezien het feit dat taalgebieden en cultuurgebieden doorgaans overeenkomen. Daarnaast echter hoop ik dat deze indeling de verschillende taal- en cultuurgebieden nieuw leven inblaast. Teneinde dit te bevorderen zou ik er naar streven om in ieder geval het Nedersaksisch en het Limburgs (allebei erkende streektalen) dezelfde status te geven als het Fries. Ik ben zelf niet erg bekend met de taalkundige status van het Vlaams en Brabants, en weet niet of er in die regio’s een duidelijke wens bestaat om deze talen erkend te zien op gelijke basis met bijvoorbeeld het Fries. Mocht deze wens bestaan, dan dient daar natuurlijk gehoor aan gegeven te worden.

De cultuur van de lage landen is meer divers dan vaak wordt gedacht, en het zou zonde zijn om deze rijke culture achtergrond te laten vervagen. De hereniging der Nederlanden is de kans bij uitstek om onze cultuur diversiteit nieuw leven in te blazen.

Grote voordelen
De hereniging zal uiteengescheurde regio’s met een lange gedeelde geschiedenis kunnen herenigen en de diverse cultuurgebieden van de lage landen de autonomie geven waar ze recht op hebben. Maar maakt dát op zichzelf de moeite van een fusie waard? Wat mij betreft zeker, maar er zullen mensen zijn die meer overtuiging nodig hebben. Gelukkig zijn er méér argumenten dan enkel historisch-culturele. Sterker nog: zelfs als we deze hele herindeling achterwege laten, is een hereniging van de Lage Landen een plan dat alle steun verdient.

Allereerst het politieke voordeel: een verenigde Republiek der Nederlanden telt bijna 24 miljoen inwoners, en is daarmee een factor van belang in de Europese politiek. De Republiek zou bovendien onmiddellijk behoren tot de top-10 van de grootste economieën ter wereld. Dit brengt ons in een positie om aan te schuiven in een centrale positie bij wereldconferenties over politieke en economische ontwikkeling, terwijl Nederland en Vlaanderen apart alleen van de zijlijn mogen toekijken.

De economische voordelen worden na een fusie alleen maar groter, want de Republiek omhelst zowel de Nederlandse als de Vlaamse wereldhavens. Deze havens hebben historische een ander afzetgebied, en een land dat deze havens allemaal in huis heeft beheerst in feite de gehele West-Europese import- en exportsector. De concurrentie die er nu is kan na de unificatie worden omgezet in productieve samenwerking. De havens kunnen afspraken maken over onderlinge specialisaties, waardoor ze elkaar niet langer bevechten, maar perfect aanvullen.

Hetzelfde gaat op voor de vliegvelden van Vlaanderen en Nederland: ook daar kunnen de zaken perfect op elkaar worden afgestemd. Ruzies worden sowieso opgelost: geen discussies meer over de verdieping van de Westerschelde: gewoon de schop er in! Hetzelfde gaat op voor de IJzeren Rijn. Bij toekomstige projecten hoeven de gewesten elkaar niet meer onnodig in de weg te zitten, en zullen de procedures veel sneller verlopen dan in twee aparte staten.

Al met al wordt de Republiek der Nederlanden waarschijnlijk de snelst groeiende, meest kansrijke economie van Europa. Dat is toch meer dan genoeg reden om over alle bezwaren heen te stappen? Van een hereniging der Nederlanden profiteert iedereen mee. Het is een droomscenario, en ver weg, maar ik hoop het ooit werkelijkheid te zien worden.